** As fotografías futuras

Todo cambia.Os lugares que hoxe vemos dunha forma, dentro duns anos cambiarán. Moito ou pouco, pero van ser diferentes. Iso é así. Leiras ou montes nos que nun futuro haberá casas ou edificios, ou rúas de cidades que cos anos terán outros establecementos ou que cambiarán a súa faciana, incluso os sentidos de circulación. Son só dous exemplos.

Quizais deberiamos fotografalos máis os sitios e lugares polos que adoitamos pasar. Así que cando muden lembraremos cómo eran antes. E que esa lembranza non esmoreza no tempo. Hoxe con tódolos medios que temos ao noso alcance case é un pecado non facelo. Se chegaron a nós fotos do século pasado cando cando non existían cámaras dixitais nin móbiles, con máis razón deberiamos retratar e gardar como ouro o que temos agora para transmitilos a futuras xeracións. Temos máis medios que nunca. E quen di quitar fotos, tamén di gravar vídeos do que temos agora.

Pero isto só é unha reflexión, un apuntamento...

** Non te olvides

Adécada dos 80 foi, como sabedes, moi produtiva a nivel da música. Emerxeron e triunfaron moitos grupos. Unha canción que sempre me encantou foi este temazo de Simple Minds: Don´t you forget about me. A canción é de 1985 é foi un dos temas máis recoñecibles, que non o único, deste grupo escocés liderado por Jim Kerr, o seu vocalista. A canción fíxose famosa tamén por aparecer na escena final da película "The Breakfast Club". O son de Simple Minds é inconfundible.

** A verdadeira amizade

De súpeto soa o teléfono e del emerxe unha voz familiar, amiga e que irradia, alegria, nostalxia e lembranzas, moi boas lembranzas. No mellor intre do pior momento. Un raio de luz, un motivo para seguir. De fondo soa "Dónde estabais", do grupo La Unión. Que contradición. A ilusión emerxe dos seus ollos, a faciana muda de aspecto e o traxe da felicidade inunda o ambiente para non desaparecer. Un xiro, unha esperanza, unha ilusión. Ser importante para algúen, respeto, empatía. Unha conversa entre dúas persoas amigas. Algo habitual entre nós. Horas de conversa. Detalles nimios pero vitais para o ser humano. Unha amizade fértil e recíproca sen intereses, nada que ver coas devastadas polas lapas voraces e indiferentes do tempo, nas que a memoria se esvaece e a preguiza impide o seu cultivo. Amizade. Vida. Respeto. Compartir as pequenas grandes cousas da vida, que diría o gran Nacho Mirás.

________________________________________________________________________________________

Este artigo vai adicado a unha BOA AMIGA con maiúsculas que nos estará lendo desde o ceo. Unha gran persoa e amiga. O texto só representa a felicidade que representaba falar con ela e estármonos periodicamente en contacto. Como grandes amigos que eramos. O tempo esvaecíase e as horas transformábanse en segundos. María: foi un inmenso pracer terte coñecido e ter sido tan grandes amigos. DEP.

** Uso educativo de A Lareira Máxica

Navegando por internet atopei este artigo adicado ao lapis. Escribino hai moitos anos. ¿Onde estaba? Pois colgado dentro do espazo Abalar, da Consellería de Educación. Alí hai actividades que permiten apoiar ou reforzar as tarefas do alumnado. No seu día, alguén me pediu o meu permiso para empregar o artigo para fins educativos, pero que estivese tranquilo porque figuraría de onde se quitou e quen o escribiu. Por suposto, dinlle o permiso. Con todo, non voltara saber se se empregara finalmente ou non. Hai uns días saín de dúbidas. Alí estaba publicado no espazo Abalar.

Alédome que os textos de A Lareira Máxica poidan ser empregados en labores educativas. Tamén me aledou comprobar que ao pé do texto ía a súa autoría. E non porque se trataran do artigo dun servidor, senón porque se nomeaba a fonte de onde se quitou e a autoría do texto. Estaría igual de contento se isto mesmo se fixera co artigo de calquera outra persoa. A ética e as normas legais esixen que así se faga, mais moitas veces isto non acontece. Por este motivo, e aínda que xa fose a súa obriga, quero darlle as grazas a esta persoa por cumprir e ter un bo comportamento ético. E tamén darlle os parabéns a esas persoas que buscan e confecciona as actividades de Abalar. É un labor sufrido e que esixe moitas horas de adicación.

ARTIGOS RELACIONADOS:

--> Oda ao lapis (publicado o 24-08-2011 en A Lareira Máxica)
--> Texto publicado en Abalar, Consellería de Educación da Xunta de Galicia
...........................................................

** Posta de sol na Lanzada, Noalla

O sol báñase na praia da Lanzada, pouco antes de deitarse. A beleza da paraxe reláxao e a visita é obrigada. A mar está en calma. Esa mar tan complicada. Nas súas augas perderon a súa vida moitas persoas ao longo da historia. Os mariñeiros sábeno moi ben. O sol resístese a marchar. Gústalle Noalla e quédalle por visitar a ermida de A Lanzada, en Sanxenxo. Dáse o último chapuzón. No entanto, tingue de laranxa o ceo e a area e termina por derreterse no azul da auga. Todo un pracer para os sentidos.

...........................................................

** Os venres negros dos traballadores/as da Radio e da Televisión de Galicia

Seguro que moita xente non o sabe. Na RTVG existe algo que se chaman os “Venres Negros”, que o propio medio oculta nos informativos. Un grupo importante de profesionais que traballan na RTVG maniféstanse todos os venres vestidos con roupa negra. Isto acontece desde o 25 de maio de 2018. Denuncian a manipulación informativa da que é obxecto a RTVG. Ademais, reclaman o cumprimento da Lei de Medios aprobada en 2011 e incumprida dende seis meses despois da súa entrada en vigor.

As principais cuestións que solicitan son a elección da dirección xeral por maioría reforzada do Parlamento de Galicia e a creación do Consello de Informativos. A función deste último sería promover a obxectividade das novas e que non sexa partidista na elección e tratamento das novas. En RTVE xa existe.

En definitiva, os profesionais piden, basicamente, a independencia profesional do goberno de turno. ¿Por qué, entón, non se lles fará caso? ¿Por que non existe unha verdadeira independencia da RTVG, o único medio de comunicación público galego?

...........................................................

** Sempre depende...

Pau Donés, compositor, cantante e líder de Jarabe de Palo morreu hoxe víctima dun cancro. Tiña só 53 años e levaba loitando coa enfermidade desde o 2015. D.E.P. Pau Donés. Entres os moitos éxitos de Jarabe de Palo, caben destacar: "La flaca" (curiosamente forma parte do primeiro disco en 1996, pero foi unha das cancións do verán de 1997), Depende (que tamén soou moito no de 1998) e Bonito (2003). Con todo, o grupo sacou ao mercado musical moitos discos entre 1996 e 2020.

En 2017, xa durante a súa enfermidade, e entre outras, publicou o seu single "Humo". Serviu de sintonía da serie "Estoy vivo" (protagonizada por Javier Gutiérrez, Alejo Sauras e Anna Castillo en TVE). As súas letras, un canto á vida. Non hai máis que escoitalo. O seu último disco estaba estaba previsto lanzarse en setembro deste ano. De feito, o 26 de maio saíra á luz o primeiro single: "Eso que tú me das". Nel dálle as grazas ás persoas que o axudaron na súa loita contra o cancro.

A canción que máis me gusta de Pau Donés e Jarabe de Palo é, sen dúbida, "Depende". Será porque era moi pegadiza e tamén por aquilo de ser galego. Depende. O que está claro é que os temas que el compuxo permanecerán connosco para sempre.

...........................................................

** A TVG con publicidade en castelán

A TVG creouse en 1985. Pasaron, pois, 35 anos. Ao principio toda a publicidade emitíase toda en castelán. Despois empezou a emitirse xa algunha en galego. Varias décadas despois a situación non mudou. Só que agora en lugar dunha canle autonómica pública tesmos dúas: a TVG e a G2. Non obstante, máis da metade segue emitíndose en castelán. Xa sei que hai intereses económicos detrás (o poder dos anunciantes).

Pregúntome: ¿un medio público non deberá apostar por emitir toda a publicidade en galego? ¿A mellor forma de defender o galego é esta? ¿Non é a difusión do idioma e da cultura galega un dos sentidos dun medio de comunicación galego público? ¿Canto tardará a TVG en emitir todos os anuncios comerciais no idioma galego?.

E xa que estamos ¿por qué os xornalistas da RTVG falan tan mal o galego?. De de todos é sabido que a meirande parte é castelán falante que só fala o galego cando traballa. Isto é respetable, pero quizais se debera valorar máis o coñecemento, léxico e fonética na contratación e promoción ra dos profesionais, así como a formación do idioma galego.

Falar mal o galego contribúe a que quen o escoite, como mínimo, se contamine e siga o seu exemplo. Exempolos son os pronomes mal colocados, castelanismos, hipergaleguismos, ….

...........................................................

** A herdanza de Falcon Crest

Ollo!, a música dos 80 non foi a única con identidade e simbolismo propio. Na televisión dos 80 viron a luz míticas series como Dallas, Dinastía o Falcón Crest. Esta última tivo moitas tempadas ao longo desa década, aínda que despois foi perdendo interese (ás veces convén saber retirarse a tempo...). A intriga e o drama eran as súas señas de identidade, entremezcladas coa maldade e frialdade da matriarca: a ilustre Ángela Channing (interpretada pola actriz Jane Wyman, que estivo casada con Ronald Reagan entre 1940 e 1948), así como unha sintonía de entrada impoñente e maxestuosa, das que non se olvidan. Daquela, só estaba TVE e algún canal autonómico. Ver esta serie era cita case obrigada. Ata os Hombres G na súa canción "No,no, no" no ano 87 a mencionan na súa letra ("prefiero quedarme en casa viendo Falcon Crest").

Moito ser podería falar de Falcon Crest, de Ángela Channing, do seu fillo Richard Channing, do seu sobriño Chase Gioberty (daquela lembrábame a Juan Pardo...), Lorenzo Lamas (o neto e que foi famoso por anunciar colchóns en España -"Lorenzo Lamas, el rey de las camas"). E porqué non, de Chu-Li, o mordomo de Ángela. Non vou facelo aquí, pero na internet atoparedes abondosas referencias. Iso, si, Ángela era unha muller cruel, despiadada. De aí a expresión: eres poior que Ángela Channing. O que nunca puiden saber é se Ángela e J.R. (o malo de Dallas) terían futuro como parella, ou cal dos dous era pior como persoa. A resposta non é nada doada. Fixádevos da súa dificultade que ata sería máis fácil respostar se foi antes o ovo ou a galiña...

Por outro lado, Falcon Crest sentou precedente e dúas series españolas como a galega Rías Baixas, primeiro, e Gran Reserva despois, se inspiraron nela. Por certo, nas dúas estivo presente a actriz galega Ledicia Sola. Os tres culebróns teñen un denominador común: todas xiraban arredor de viñedos, dramas, mortes e intrigas. Case prefiro esas intrigas e non as de Sálvame e compañía...

Finalizo: é curioso, non lembro que se repuxera esta serie. Tampouco se trataría de repetila tanto como Verano Azul...

...........................................................

** Entre soños e realidade

Soñei que isto non era certo. Soñei que me quedara durmido e que tivera un pesadelo. Soñei que ninguén morrera. Soñei que ao espertar todo sería diferente. Soñei que a clase política por fin remaba xunta nunha soa dirección, sen cores e sen atrancos. Mais daquela, daquela xa abrira os ollos...

...........................................................
Julio Torres

** 14 anos de A Lareira Máxica

O tempo avanza. Cúmprense nada máis e nada menos que 14 anos daquel 1 de maio no que a Lareira Máxica veu á luz. O ritmo de publicacións xa non pode ser o dos primeiros anos, pois existen outras prioridades. Pero, de cando en cando, irei publicando artigos. Un ano máis, quero agradecer a todas as persoas que, a pesar de todo, seguides visitando a Lareira Máxica, bucendo en artigos do pasado e utilizando os enlaces das columnas (todos eles actualizados). Este ano tamén quero acordarme de persoas que colaboraron nesta páxina con ideas, artigos e/comentarios e que xa non están entre nós. Grandes, boas e auténticas persoas, perdas irreparables. Non é un cumprido. É certo. Botásevos moito de menos. Moitas grazas por todo. Agradezo á vida, tervos coñecido. Descansade en paz.

** Unha canción de 1989 na lembranza

Esta canción foi escrita e cantada por Javier Portugués, Portu, excompoñente de Modestia Aparte e ao que no 2020 veremos como integrante do xurado na vindeira edición de Operación Triunfo, xunto a Nina, Natalia Jiménez (de La Quinta Estación) e Javier Llano (xornalista). Neste directo do ano 2015 canta esta balada xunto con Fernando López, o vocalista de Modestia Aparte. Nos 80 e nos 90, cantaba todas as cancións Fernando, agás unhas poucas -entre elas ésta- que interpretou Portu,o batería do grupo madrileño. "Ojos de hielo" será sempre unha das cancións míticas. El foi un dos integrantes de Modestia Aparte na súa primeira época (1987-1992) e moitas das cancións eran composicións súas. Modestia empezou a ser coñecida con este tema en 1989. Grandes Modestia Aparte! Por certo, agora Portu é produtor musical e por el pasaron/pasan artistas como Rozalén, Andrés Suárez ou Efecto Mariposa, entre outros moitos e colaborou con artistas como Joaquín Sabina ou Rosana.

.....................................................

** Con humor a choiva lévase algo mellor

Máis choiva e máis choiva no país de nunca escampar. Afortunadamente, o debuxante gráfico Luís Davila (que non Dávila ollo!) sempre nos arranca un sorriso coas súas viñetas cheas de humor que, case sempre, están á última no tocante á actualidade. Subo unhas cantas que son boísimas.

** Manipulación Vs liberdade de expresión nos medios

A liberdade de expresión é un dos dereitos que recolle a Constitución de 1978. Para a xente nova pode parecer un dereito máis, que apenas custou conseguilo, e non darlle a gran importancia que posúe. Os xornalistas sabemos ben o pilar importante que supón para a nosa profesión

Porén, tamén é indispensable para calquera persoa. Hai varias décadas, cando non había democracia, a liberdade de expresión non existía como tal. Como todo nesta vida, soamente se pode apreciar o que se ten cando antes non se tivo, ou cando antes se tivo e agora non.

Ollo. Nos medios de comunicación a liberdade de expresión non debería confundirse coa obxectividade. Para que haxa obxectividade ten que haber liberdade de expresión, pero que haxa liberdade de expresión non implica obxectividade. De feito, case ningún medio de comunicación é obxectivo, cando debería selo, ou polo menos tender a selo. Case sempre ten intereses, nomeadamente políticos. Por algo se di que os medios de comunicación son o cuarto poder. E abofé que así é. ¿Ou alguén se atreve a dicir o contrario?.

A ética require contrastar información e non ser parciais ou disfrazar novas. Debera imperar este noble valor e non o amarillismo nin o partidismo (sexa da parte que sexa). Sexamos realistas: non é así. Os medios de comunicación deben informar pero informar con rigor, seriedade e tentar se imparciales. Son moitos os profesionais que traballan en medios onde lles din o que deben ou o que non deben de publicar, ou de que deben ou non deben falar, ou o tempo ou o espazo que lle deben dar a cada noticia. A manipulación existe. Está aí. Hai xente sen valores que se aproveita da súa posición e das necesidades alleas para manipular. Xogan co medo e coas represalias aos profesionais. Iso é indigno. Seguramente os colexios de xornalistas poderían escribir un libro sobre iso.

O tema é serio, non é baladí. ¿Qué nos toca a nós como lectores, televidentes, oíntes?. Pois non crernos todo o que nos din. Procurar contrastar o que nos contan. O que deberían facer os xornalistas pero que non realizan porque non queren, non lles interesa, ou, simplemente, porque non lle deixan… Iso si, tampouco pensemos que é só culpa dos xornalistas… E chapeau para aqueles xornalistas que, podendo facelo, dimiten porque teñen principios e valores alleos ao titiritismo. Por desgracia, as circunstancias persoais e familiares de cada un, non sempre permiten abandoar un traballo.

Acostumémonos a non fiarnos do primeiro que lemos, vemos ou escoitemos. Non sexamos persoas hipnotizadas e idiotizadas. Procuremos recabar outras versión, informarnos en varios medios e despois quitar as nosas propias conclusións. E aínda así, podemos non obter tódalas versión que existen. Hai que atopar puntos de vistas contrarios, empaparnos do que din e logo reflexionar. Non nos creamos o primeiro que nos din. Non deixemos que pensen por nós. Porque iso é o que se pretende. Non sexamos loros, pensemos. Por algo temos cerebro. Porque temos cerebro, ¿ou non?...

...........................................................

JULIO TORRES
Editor de A Lareira Máxica

** O dolmen de Dombate

Odolmen que vedes na imaxe é o de Dombate. Está no concello de Cabana de Bergantiños, en plena Costa da Morte, na ruta dos faros. Por sorte, está recuberto para protexelo das inclemencias metereolóxicas e da humidade. Coido que outros monumentos que hai espallados por Galicia adiante tamén deberían estar protexidos do mesmo xeito. Por desgracia, isto non acontece.

Para as persoas que desexen ter máis información aquí vos deixo este enlace. Anímovos a coñecer a extensa e bonita xeografía galega e, de paso, toda a nosa cultura. Vale a pena. Non fai falta viaxar fóra de Galicia para ver cousas marabillosas como todas as que hai aquí. Ou polo menos, coido que habería que primeiro viaxar pola nosa terra. Carpe diem.

** ¿Festas en Galicia? Para nada...

O gran Luís Davila sempre dá no clavo. Outra cousa non, pero festas en Galicia hai á esgalla. Enumeralas sería laborioso, aínda que moitos lugares repitan bastantes. Mariscos, peixes, cocido, callos (en verán tamén), pan, viños, etc. Sobre todo no verán, pero tamén durante o ano. En Galicia é case máis difícil atopar unha agulla nun pallar que un concello sen unha destas festas típicas...

Así pois, toca divertirse e comer e beber ben. Iso si, con sentidiño, que logo...

** A catedral branca

Logo de moitos anos en obras, por fin, a Catedral de Santiago se independizou das estadas (andamios para os que non entenden o idioma galego). Hoxe subo a A Lareira Máxica esta foto que quitei desde a alameda. Está un pouco ampliada. Nela pódese ver o lavado de cara e corpo que experimentou o templo. Nin a xente máis vella lembra que estivera tan branca. Xa estabamos moi acostumados a esa cor verdosa e oscura... Iso si, dáme que a obra barata, barata non debeu ser...

** Falsos directos

Nos anos 90 destapouse o engano que cometeu o grupo Milli Vanilli. Os dous cantantes que aparecían e eran a súa imaxe comercial, en realidade non eran os que cantaban. Os que o facían eran outros dous tamén cantantes pero descoñecidos. Foi un escándalo no seu día porque nunca se dixera que cantaban en playback (ou sexa movían os beizos para facer crer que estaban cantando) pero nin o estaban facendo, nin tan sequera eran eles os que aparecían nesa música gravada.

Non obstante, este engano non é o único. Para nada. Na maioría dos programas de televisión nos que canta alguén (solista ou cantante) tampouco o fan nese momento. Ou sexa que non cantan en directo. Tamén cantan en playback. Iso si, a diferencia dos Milli Vanilli, si son eles. Moita xente sábeo, pero outra non. A min paréceme unha burla. Se eres cantante tés que cantar, non mover os beizos. Se non queres cantar, non vaias ao programa. Pero, claro, por ir páganlle e fan promoción dos seus discos…

¿Como se pode saber se están cantando en directo? Polo xeral, se o fan póñeno: voz en directo, ou algo similar. Se non pon nada é que é riguroso plabyack ou, como diría Emilio Aragón fillo: “ni en vivo nin en directo”.


¿É ético ou non esta práctica que se levan facendo desde hai décadas? Para min non. É un engano consentido, pero un engano a todas luces. Deberían cantar en directo. Entón, ¿por qué non o fan?. Pode haber moitos motivos: porque perden moita calidade en directo, porque non queren cansar a súa voz, etc..

De aí que onde se ve realmente a súa valía é nos concertos. Non nos discos nin nos programas de televisión con “son playback”. Os concertos son a proba de fogo. Aí é máis difícil enganar ao algodón...

...........................................................

** A nosa música galega

Galicia ten moi boa música en galego, no noso idioma. Non obstante, penso que non se aprecia na súa xusta medida. Cantantes e grupos como A Roda, Fuxan os Ventos, Ana Kiro, Xil Ríos, Milladoiro, Berrogüeto, Leilía, Luar na Lubre e moitos outros que estiveron e/ou están contribúen a difundir tanto a nosa cultura como o noso idioma. Porque aínda que non estean, seguirán estando. Porén, en A Lareira Máxica seguimos apostando pola nosa música, pola música galega.

Sobre todo, quere darlle as grazas a Leilía e a outras grupos de música tradiconal galego que se encargan de investigar e difundir música tradicional para evitar que se perda. Un gran e duro labor que non se recoñece na súa xusta medida. Moitas grazas e seguide así.

Hoxe traio a música de Leilía e a canción do Verdegaio. Déixovos co bo facer de Ana, Patri, Merchi, Montse, Felisa e Rosario.

** Películas sen liñas de crédito finais

Xa está demasiado estendida a práctica televisiva de cortar as liñas de crédito finais das películas. Sei que poden duran varios minutos, pero é unha parte máis da cinta.

Esta moda principiou nas televisións privadas (sobre todo Tele 5) na década dos 90 e TVE adoptouna desde hai uns anos. Non comparto que tan pronto remata a imaxe da película apenas se deixen uns segundos para estas liñas, onde sae información dos actores e demais persoas que interviron na película dunha ou doutra forma, ademais doutra información (como pode ser, por exemplo, a música que se utilizou). Considero que debían deixarse enteiras, tal e como se fai no cine.

Doutro lado, paréceme lamentable que TVE recolla unha mala praxe das teles privadas. Suponse que unha televisión pública non debería entrar nisto e respetar as liñas de crédito finais. Digo eu que para iso e unha televisión pública. Pero claro, tampouco é a única práctica nada ética de TVE, pois tamén burla a normativa de non poñer publicidade cunha inxente cantidade de patrocinadores, que medran cada vez máis, e que non son senón publicidade demasiado descuberta. É penoso todo isto...

...........................................................